بلاگ
آیا گربهها خودشان را در آینه میشناسند؟ علم چه میگوید؟
آذر
آیا گربهها خودشان را در آینه میشناسند؟ علم چه میگوید؟
نویسنده: جنیفر کوتس، DVM – دامپزشک
مترجم: مریم جوادی الطهرانی
آیا گربه شما تا حالا خودش را در آینه دیده است؟ چه واکنشی نشان داده است؟
بعضی از گربهها ممکن است موهای خود را پف کنند، در حالی که برخی دیگر هیچ واکنشی نشان نمیدهند.
اما آیا گربهها واقعاً قادرند خودشان را در آینه تشخیص دهند؟ بیایید نگاهی به آنچه علم در این زمینه گفته است بیندازیم.
آیا گربهها میتوانند خودشان را در آینه بشناسند؟
درک اینکه «تصویری که در آینه میبینید خودِ شما هستید» شاید بدیهی به نظر برسد، اما این توانایی ذهنی چیزی است که انسانها معمولاً بین ۱۸ تا ۲۴ ماهگی آن را درک می کنند.
دانشمندان سالهاست برای ارزیابی خودآگاهی انسانها و حیوانات، از آزمون تشخیص خود در آینه یا Mirror Self-Recognition Test – MSR استفاده میکنند.
نحوه انجام این آزمایش بسته به مطالعه متفاوت است، اما در اصل چنین است:
- ابتدا حیوان در معرض آینه قرار میگیرد تا به حضور آن عادت کند.
- سپس محقق یک علامت مشخص (مثل برچسب یا رنگ) را روی بخشی از بدن حیوان که قابل دیدن مستقیم نیست—معمولاً صورت یا گردن—میگذارد.
- اگر حیوان هنگام نگاه کردن به آینه، علامت را بررسی یا لمس کند، گفته میشود که «آزمون را با موفقیت گذرانده است».
به عبارت دیگر، حیوان تشخیص داده که تصویر مقابل، بازتاب خودش است.
گونههایی از میمونها، فیلها، دلفینها و زاغ ها این آزمون را با موفقیت پشت سر گذاشتهاند.
اما بسیاری از حیوانات دیگر موفق نبودهاند. در مورد گربهها تست رسمی علمی زیادی انجام نشده است.
با این حال یک مطالعه جدید که با بررسی ویدئوهای یوتیوب انجام شد، نشان داد که گربهها احتمالاً نمیتوانند تصویر خود را در آینه تشخیص بدهند.
گربهها وقتی خودشان را در آینه میبینند، چه فکری میکنند؟
وقتی ویدئوهای گربهها را هنگام دیدن تصویرشان در آینه مشاهده میکنید، واضح است که آنها احساس میکنند «اتفاق مهمی در حال رخ دادن است».
زبان بدن آنها معمولاً به دو دسته تقسیم میشود:
1. رفتارهای پرخاشگرانه
- کمر قوسدار
- موهای سیخشده
- دم پفکرده که تند تکان میخورد
اینها همه نشانههای ترس و حالت دفاعی هستند. گربههایی که این واکنش را نشان میدهند، معمولاً خیال میکنند با یک گربه ناشناس روبهرو شدهاند.
✔ اگر گربه شما هنگام نگاه کردن به آینه رفتارهای پرخاشگرانه نشان میدهد، بهتر است با یک تشویقی یا یک اسباببازی عصایی حواسش را پرت کنید.
2. رفتارهای کنجکاوانه
برخی گربهها اصلاً مضطرب نیستند؛ فقط کنجکاو میشوند.
نشانهها شامل:
- چشمان کاملاً باز
- گوشهایی که به جلو متمایل شدهاند
آنها مثل زمانی که با یک گربه غریبه روبهرو میشوند، حالت «بررسی» به خود میگیرند.
یک نکته مهم باعث سردرگمی بیشتر گربهها میشود:
گربه در آینه میتواند گربه دیگری ببیند، اما نمیتواند آن را بو بکشد، بشنود یا لمس کند.
برای همین، وضعیت از دید گربه بسیار عجیب و گمراهکننده است.
آیا گربهها خودآگاه هستند؟
اینکه گربهها نمیتوانند بفهمند تصویر در آینه بازتاب خودشان است، لزوماً به این معنی نیست که فاقد خودآگاهی هستند.
تحقیقات روی میمونهای رزوس—گونهای که قبلاً آزمون MSR را رد کرده بود—نشان داد که با آموزش، برخی از آنها هنگام دیدن تصویرشان در آینه به سرعت سعی میکنند علامت روی صورتشان را پاک کنند.
به همین دلیل، کارشناسان معتقدند آزمون آینه تنها یکی از روشهای سنجش خودآگاهی است، نه یک معیار قطعی.
چگونه میتوانید آزمون آینه را در خانه روی گربه خود امتحان کنید؟
این تست بسیار ساده است و میتوانید خودتان انجام دهید:
- یک آینه بزرگ را روی زمین، در جایی که گربهتان معمولا وقت میگذراند، قرار دهید.
- اجازه دهید چند روز به آینه عادت کند.
- دو مربع کوچک از نوار چسب ببرید:
- یکی شفاف
- یکی رنگی (تا روی موهای گربه مشخص باشد)
- نوار چسب رنگی را پایین گردن گربه و نوار چسب شفاف را کنار آن بچسبانید.
- گربهتان را روبهروی آینه قرار دهید و واکنش او را ببینید.
- اگر گربه هنگام نگاه کردن به آینه، سریعاً سعی کند نوار رنگی را بردارد، ممکن است نشانههایی از خودآگاهی از خود نشان دهد.
در مجموع، شواهد علمی فعلی نشان میدهد که بیشتر گربهها انعکاس خود را به عنوان یک گربه دیگر تعبیر میکنند و به همین دلیل واکنشهایی مانند پرخاشگری، کنجکاوی یا بیتوجهی نشان میدهند.
با این حال، ناتوانی در گذراندن آزمون آینه به این معنی نیست که گربهها فاقد هوش یا خودآگاهی هستند. گربهها جهان را بیشتر از طریق بو، صدا و تجربههای حسی درک میکنند، نه از طریق بینایی و نگاهکردن به آینه.
به همین دلیل، آینه برای آنها وسیلهای طبیعی برای شناسایی خود نیست—و این موضوع چیزی از تواناییهای ذهنی، اجتماعی و هوشی بالای گربهها کم نمیکند.
در نهایت، دیدن واکنش گربهها به آینه نهتنها جذاب است، بلکه میتواند اطلاعات جالبی درباره شخصیت، اعتمادبهنفس و شیوه تعامل آنها با محیط به ما بدهد. شما میتوانید با اجرای یک نسخه ساده از آزمون آینه در خانه، واکنش گربهتان را مشاهده کنید و درباره دنیای ذهنی او چیزهای بیشتری یاد بگیرید.
منبع: PetMD
Jennifer Coates, DVM
Maryam Javadial Tehrani